نگاهی نو به ساختار تشبیهات اضافی و وصفی با تأکید بر اشعار حافظ

تشبیه از مهم‌ترین و پرکاربردترین عناصر خیال در کلام و شعر است. این عنصر خیا‌ل‌انگیز به اشکال مختلف دست‌مایة هنرنمایی شاعران و ادیبان بوده است .یکی از شیوه‌های تشبیه‌پردازی، آوردن ارکان تشبیه در ساختار یک گروه اسمی است. گروه‌های اسمی واحدهای نحوی هستند که هستة آن‌ها اسم است و معمولاً یک یا چند وابسته به‌صورت پیشین یا پسین آن‌ها را توضیح می‌دهد.گروه‌های اسمی با دو ساختار متفاوت ِترکیب اضافی (مضاف و مضاف‌الیه) و ترکیب وصفی (موصوف و صفت)  می‌توانند ارکان تشبیه را در خود جای دهند. آنچه تاکنون در این زمینه به آن پرداخته شده، اضافه‌های تشبیهی  با ساختار ترکیب‌های اضافی است که در همة کتب بیان و بلاغت متأخر، آن را معادل تشبیه بلیغ اضافی دانسته‌اند که  با دلایلی که در این مقاله ذکر می‌شود این موضوع قابل‌قبول نخواهد بود. همچنین در کتب بلاغت متأخر و متقدّم  از ترکیب‌های وصفی تشبیهی، سخنی به‌میان نیامده است. این پژوهش برآن است تا هر دو نوع گروه اسمیِ تشبیهی (ترکیبات اضافی و وصفی تشبیهی) را به‌کمک دستورهای جدید و مبتنی بر علم زبان‌شناسی با تأکید بر اشعار حافظ بررسی کند.